تحلیل بازار اسباب بازی و مسائل آن در ایران
بازار اسباب بازی در ایران، یکی از بازارهای پویایی است که همواره در حال توسعه و رشد است. با توجه به رشد جمعیت در ایران و نیاز به محصولات سرگرمی و آموزشی برای کودکان، بازار اسباب بازی در ایران به شدت در حال رشد است. اما با وجود این رشد، بازار اسباب بازی در ایران با چالشهایی نیز مواجه است که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد:
سهم تولید داخل از بازار اسباب بازی ایران:
در این مقاله سعی داریم که بازار اسباب بازی در ایران را تحلیل کنیم. همانطور که میدانید داده های آماری در ایران زیاد ایجاد نمیشود ولی نمیتوان از اهمیت آنها غافل شد، مرجع رسمی برای ارائه داده های اسباب بازی وجود ندارد از اینرو نمیشود داده های دقیقی ارائه کرد ولی از آنجا که بنده دو سال دبیر انجمن تولید کنندگان اسباب بازی ایران بودم و علاقه زیادی به کسب دیتاهای کلان صنعت داشتم با مصاحبتی که با واردکنندگان، تولیدکنندگان و مردم داشتم آماری را خدمتتون ارائه میکنم که میشه گفت با تلرانسی 10 درصدی میزان زیادی به واقعیت نزدیک است. اولین داده با ارزش میزان وارادات و تولید اسباب بازی در ایران است طبق آمار گمرکات سالانه 90 میلیون دلار وارد کشور میشود که این میزان بدون در نظر گرفتن ورود قاچاق کالاها و کم اظهاری وارد کنندگان است در واقع جمع واردات را با اضافه کردن این موارد میتوان نزدیک به 350 میلیون دلار ارزیابی کرد.مبلغ تولیدات داخلی به قیمت درب کارخانه را میتوان نزدیک به 120 میلیون دلار تخمین زد.
- واردات اسباب بازی معادل 350 میلیون دلار
- تولیدات اسباب بازی معادل 120 میلیون دلار
محاسبه سرانه مصرف اسباب بازی در ایران:
همانطور که اشاره شد 180 میلیون دلار اسباب بازی تولید و یا وارد کشور میشود. در ایران تقریبا اکثر اسباب بازی ها وقتی از درب کارخانه خارج میشوند و یا وارد کشور میشوند، به دلیل هزینه های انبارداری، حمل و نقل، توزیع و محل عرضه تا دو برابر افزایش قیمت پیدا میکنند. ابن به این معنی هست که به قیمت مصرف کننده نزدیک به 360 میلیون دلار در بازار خریداری میشود. بنابراین بزرگی بازار اسباب بازی در ایران 360 میلیون دلار در سال است. برای بدست آوردن سرانه مصرف هر چیزی میزان بزرگی بازار را باید تقسیم بر تعداد مخاطبین آن در کشور بکنیم. در ایران حدود 17 میلیون جمعیت زیر 15 سال داریم و حدودا 3 میلیون مخاطب بزرگسال اسباب بازی داریم. بنابراین مصرف کنندگان اسباب بازی نزدیک به 20 میلیون نفر هستند. از این جهت. سرانه مصرف اسباب بازی در ایران را میتوان حدود 18 دلار ما به ازای هر مصرف کننده تخمین زد.
بزرگی بازار اسباب بازی ایران
سرانه مصرف اسباب بازی ایران
حجم بازار اسباب بازی در جهان
- بیلیون دلار
- بیلیون دلار
حجم بازار اسباب بازی در ایران
همانطور که در نمودار مقابل مشاهده میکنید صنعت اسباب بازی در دنیا حجمی معادل 104.2 بیلیون دلار دارد که نسبت به سال گذشته یعنی سال 2020 رشد 8.5% را تجربه کرده است. اما در ایران این صنعت چه حجمی را به خود اختصاص داده است. داده های آماری نشان میدهد که پس از برآورد حجم واردات و حجم تولید به رقمی بالغ بر 470 میلیون دلار خواهیم رسید که اگر از آن حجم واردات را کاسته، به عدد 445 میلیون دلار میرسیم.
سرانه مصرف اسباب بازی در کشور های مختلف
با توجه به اینکه اسباب بازی ها در ایران حداقل دو برابر ارزان تر از دیگر کشور هاست آنطور که پنداشته میشود نرخ مصرف ما خیلی کمتر از حالت نرمال جهان نیست.
بزرگترین صادرکنندگان اسباب بازی
- میلیارد دلار
- میلیارد دلار
بزرگترین صادرکنندگان اسباب بازی
طبق داده های آماری چین با اختلاف فاحشی نسبت به دیگر کشور ها از این بازار سهم دارد. آنها با رقمی معادل 43.5 میلیارد دلار، 57.4% از بازار صادرات اسباب بازی را به خود اختصاص داده اند. اما در رده های بعدی کشور های آلمان، جمهوری چک و ژاپن قرار دارند که ترتیب سهم 5، 4 و 4 درصدی از بازار اسباب بازی دارند.
ایران، کشور ما نیز با رقمی حدود 25 میلیون دلار بعد از ترکیه که 50 میلیون دلار صادرات دارد سهمی کمتر از 0.5% از این بازار جهانی را دارا میباشد.
مقاصد صادراتی اسباب بازی ایران
ایران برای صادرات اسباب بازی چند بازار هدف در نزدیکی خود دارد. شاید بتوان گفت بهترین و کم دردسرترین این موارد بازار های کشور های همسایه باشند. عراق، امارات، عربستان، ترکیه، ارمنستان، افغانستان، آذربایجان، عمان و روسیه از جمله کشور هایی هستند که میتوانند گزینه های خوبی برای صادرات اسباب بازی باشند. همچنین به جز کشور هایی که از آنها یاد شد میتوان به سوریه، لبنان، بلاروس، رومانی، تاجیکستان، ازبکستان و گرجستان نیز اشاره کرد که از نظر روابط سیاسی و اقتصادی شرایط صادرات اسباب بازی را دارا میباشند.
روند های نوآوری و فناوری و شرکت های خلاق و دانش بنیان اسباب بازی
در صنعت اسباب بازی، شرکتهای خلاق و دانش بنیان ایرانی به دنبال روند های نوآوری و فناوری هستند تا بتوانند با نوآوری در طراحی و تولید اسباب بازی، بازاری جذاب و رقابتی را برای خودشان ایجاد کنند. صنعت اسباب بازی، یکی از صنایعی است که به شدت به نوآوری و فناوری نیاز دارد. با توجه به پیشرفت علم، رشد جمعیت و نیاز به محصولاتی که بتوانند کودکان را سرگرم کنند و آموزش دهند، شرکت های دانش بنیان در این صنعت به دنبال روندهای نوآوری و فناوری هستند. در ادامه به برخی از روندهای نوآوری و فناوری در صنعت اسباب بازی اشاره میشود :
1- اسباب بازی هوشمند :
از جمله روندهای نوآوری و فناوری در صنعت اسباب بازی، طراحی و تولید اسباب بازی هوشمند است. این اسباب بازی ها با قابلیت اتصال به اینترنت و دستگاههای هوشمند، کودکان را در آموزش و سرگرمی، بهرهمند میسازند.
2- استفاده از رباتیک :
در صنعت اسباب بازی، استفاده از رباتیک به عنوان یکی از روندهای نوآوری و فناوری مورد توجه قرار گرفته است. با استفاده از رباتیک، میتوان اسباب بازیهای هوشمند و خلاقانه با قابلیتهای بیشتری تولید کرد.
3- بازی های رومیزی بزرگسال :
بازی های رومیزی برای بزرگسالان، یکی از فرصت ها برای گذراندن اوقات فراغت است. این بازی ها، علاوه بر سرگرمی، به بزرگسالان امکان میدهند تا با یکدیگر در ارتباط باشند و در کنار هم به خاطراتی خوش بپردازند.
4- اسباب بازی با بسته بندی های شانسی :
بسته بندی های شانسی در اسباب بازی، به عنوان یک راه جذاب و جالب برای افزایش اثربخشی بازی ها مورد استفاده قرار میگیرند. در این نوع از بسته بندی ها، محتوای اسباب بازی مختلفی درون یک بسته قرار میگیرد، که کودکان با خریدن آن، محتوای داخل آن را دریافت میکند. این نوع از بسته بندی ها، باعث جذب بیشتر کودکان و افزایش تنوع بازی میشود.
4- توزیع :
در این مرحله، محصولات به فروشگاهها، کانالهای عرضه و یا مشتریان نهایی تحویل داده میشوند. این فرآیند شامل مراحل حمل و نقل، تخزین و توزیع محصولات است.
5- فروش :
در این مرحله، محصولات به مشتریان عرضه میشوند. فروش به موجب تبلیغات، روابط عمومی و تجربه مشتری انجام میشود.
6- خدمات پس از فروش :
در این مرحله، شرکتها خدمات پس از فروش مانند تعمیر و نگهداری محصولات، پشتیبانی مشتری و یا تعویض محصولات خراب، را ارائه میکنند. این خدمات، ارزش به محصولات اضافه میکنند و به ارتقای رضایت مشتریان کمک میکنند.
1- مطالعه و پژوهش :
در این مرحله، شرکتها به تحقیق و توسعه محصولات جدید و بهبود فرآیندهای تولید اسباب بازی پرداخته و ارزش به محصولات خود اضافه میکنند.
2- تولید :
در این مرحله، مواد اولیه به محصول تبدیل میشوند و محصولات با کیفیت و استاندارد تولید میشوند.
3- بستهبندی و برچسبگذاری :
در این مرحله، محصولات در بستهبندیهای جذاب و مناسب قرار میگیرند و برچسبهایی با اطلاعات لازم در مورد محصول و شرکت قرار میگیرد.
مسائل و مشکلات مربوط به زنجیره ارزش اسباب بازی
در زنجیره ارزش اسباب بازی، در هر مرحله از این زنجیره با مسائل و مشکلات گوناگونی رو به رو میشویم که در ادامه به بررسی چند مورد از آنها به تفکیک هر مرحله میپردازیم :
مسائل لایسنس تولید اسباب بازی
- نبود ارتباطات بین المللی در صنعت اسباب بازی
- نبود قوانین کارا در کپی رایت
- کمبود دانش اخذ لیسانس تولید از تولید کننده اصلی
- تحریم های بین المللی و عدم توانایی در نقل و انتقالات مالی
- عدم حمایت های اختصاصی از محصولات تحت لیسانس
- عدم احساس نیاز تولیدکنندگان برای استفاده از اخذ لیسانس
مسائل طراحی در صنعت اسباب بازی
- کمبود طراح اسباب بازی به دلیل نبود دوره آموزشی تخصصی
- نبود قوانین کپی رایت کارا
- نبود نظارت مؤثر و ارتباط بین جامعه طراحان و تولیدکنندگان
- کمبود وجود منابع و دانش و فعالیت های آکادمیک طراح اسباب بازی در کشور
- عدم حمایت های اختصاصی از محصولات طراحی شده
- عدم احساس نیاز تولیدکنندگان برای استفاده از طراحی به دلیل تمرکز روی بازار داخل
مسائل پیرامون مطالعه و پژوهش
- نبود اطلاعات در زمینه بازار سازی فرهنگی
- نبود آمار رسمی و قابل استناد
- کمبود بودجه پژوهشی در دانشگاه و صنعت
- کمبود تعاملات بین دانشگاه و صنعت و دیگر نهاد ها
- عدم وجود برنامه های آموزشی دانشگاهی
- نبود پژوهشگر متخصص در صنعت اسباب بازی
- کمبود فعالیت مبتنی بر تحقیق و توسعه در کارخانجات
- نبود خدمات دهنده مطالعه بازار در صنعت اسباب بازی
مسائل مربوط به تولید اسباب بازی
- عدم وجود یک منطقه صنعتی اختصاصی
- محدودیت در ماشین آلات اختصاصی صنعت اسباب بازی
- عدم وجود کارگر ماهر در صنعت اسباب بازی (نبود استاندارد شغلی در سازمان فنی و حرفه ای)
- عدم بهره گیری از دانش های روز تولید هم در فرآیند و هم در مدیریت
- بخش زیادی از تولید اسباب بازی در ایران غیر رسمی میباشد
- تورم در همه حوزه ها
- هیچ سازمانی مسئولیت حمایتی از این صنعت را عهده دار نیست
- تقریبا هیچ نهاد سرمایه گذاری در صنعت اسباب بازی سرمایه گزاری نکرده است
- عدم وجود شرکای خارجی و سرمایه گزاری های خارجی در تولیدات اسباب بازی ایران
- عدم واردات تحت نظارت اسباب بازی به سبب اقتصادی و فرهنگی
مسائل مربوط به ثبت طرح و مجوز ها
- عدم ارتباط مجوز ها و استاندار های ایران با ساختار ها و نهاد های بین المللی مرتبط
- وجود نهادهای موازی برای اینکار (بیش از ۴ نهاد)
سازمان ثبت طرح های صنعتی، شورای نظارت بر اسباب بازی، اداره استاندارد، وزارت ارشاد و.. - عدم وجود قوانین شفاف و مدون و مورد وثوق اهل فن
- تاثیر نظرات و تفکرات شخصی روی ثبت ها و مجوزها
- عدم توانایی در نهادهای ناظر برای حمایت از مجوزهای صادره
- عدم ارتباط این مجوزها با ساختارها و نهادهای بین المللی مرتبط
مسائل مربوط به کپی در این صنعت
- نبود قوانین کپی رایت کارا
به دلیل عدم وجود قوانین کپی رایت تقریبا بالای 90 درصد از تولیدات اسباب بازی کپی هستند. این موارد معمولا از محصولات طراحی شده یا دارای لیسانس انجام میشود. برخی قوانین از کپی رایت برای محصولات کپی حمایت میکنند.
- عدم احساس نیاز تولید کنندگان برای استفاده از ایده های غیر کپی
- کاهش کیفیت به دلیل کپی بودن محصولات
زمانی که بازار از مصحولات کپی شده اشباع میشود آنگاه رقابت تنها بر روی قیمت مترکز شده و برای پیروز شدن در این بازار تولیدکنندگان به کاهش کیفیت که منجر به کاهش قیمت میشود روی می آورند.
مسائل مربوط به بازاریابی و تبلیغات
- عدم بازار سازی فرهنگی در صنعت اسباب بازی
- نبود برنامه ترویجی در حوزه ارتقای فرهنگ مصرف اسباب بازی
- کمبود دانش برندینگ در صنعت اسباب بازی
- کمبود دانش مارکتینگ در ارگان های مختلف صنعت اسباب بازی
- نبود برنامه های تلوزیونی معرف اسباب بازی های ایرانی
- کمبود افراد متخصص در زمینه بازاریابی و تحلیل بازار در صنعت اسباب بازی
- عدم حمایت رسانی ملی از اسباب بازی های ایرانی با پایین آوردن تعرفه های تبلیغاتی
مسائل مربوط به خرده فروشی اسباب بازی
- نبود اتحادیه مستقل اسباب بازی
- کمبود نقاط فروش اسباب بازی
- پایین بودن فرهنگ مصرف اسباب بازی
- کمبود وجود فروشگاه های زنجیره ای اسباب بازی
- عدم وجود یک سیستم قیمت گزاری واحد در سطح مراکز عرضه
- عدم وجود داده و اطلاعات از فروشگاه های موجود در کشور
مسائل مربوط به توزیع اسباب بازی
- کمبود شوروم های اسباب بازی
- سیستم سنتی توزیع اسباب بازی
- عدم وجود بانک اطلاعاتی مشتریان به صورت مدون و یکپارچه
- غیر رسمی بودن فعالیت های این بخش از صنعت اسباب بازی
- عدم وجود کانال های توزیع هدفمند
- عدم اتحاد بین توزیع کنندگان برای اصلاح رویه ها و جلوگیری از تنش در بازار
- عدم وجود حمایت مالی از توزیع کننده ها با راهکار های خلاقانه و نوآور
راهکار ها و اقدامات
با وجود تمام مسائل و مشکلاتی که ما در صنعت اسباب بازی با آن رو به رو هستیم، راهکار ها و اقداماتی نیز وجود دارد که به هموار تر شدن راه برای ادامه کار در این صنعت کمک خواهد کرد.
- ایجاد کارگروه پژوهشی اسباب بازی در معاونت صنایع عمومی وزارت صمت، به منظور تهیه و تحلیل آمار و اطلاعات برای قرار دادن در اختیار سیاست گزاران و بخش های خصوصی
- برگزاری نمایشگاه بین المللی صنعت اسباب بازی ایران، با هدف قرار دادن ایران در جایگاه های تجاری اسباب بازی منطقه
- حضور در نمایشگاه های بین المللی اسباب بازی جهان همچون نورنبرگ آلمان، روسیه و …
- تشکیل اتحادیه اسباب بازی
- ایجاد آزمایشگاه مرجع اسباب بازی جهت انجام تست های هابرای اخذ گواهینامه های بین المللی
- ایجاد شهرک های صنعتی اسباب بازی برای ایجاد هم افزایی در زنجیره های تولید اسباب بازی همچون شانتو